Pyramid-type systems are not a new phenomenon on the financial market, as well as the various methods of encouraging customers to get involved. However the shilling persons have not been punished so far – writes Katarzyna Gorzkowska who comments a recent fine for a youtuber

25.01.2021 Portal prawo.pl published an article by Katarzyna Gorzkowska “Youtuber punished for reprimanding pyramid systems – a precedential decision of UOKIK” on January 25, 2021.

Systemy typu „piramida” nie są nowym zjawiskiem na rynku finansowym, podobnie jak różne metody zachęcania klientów do udziału w nich. Jednak dotychczas „naganiacze” na systemy typu piramida nie otrzymywali kar finansowych – pisze Katarzyna Gorzkowska, prawnik w kancelarii APLAW Artur Piechocki, komentując surową karę dla prowadzącego taką działalność youtubera.

Pod koniec grudnia 2020 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: „Prezes UOKiK”) nałożył na znanego youtubera działającego w branży kryptowalutowej kary o łącznej wysokość blisko pół miliona złotych. Youtuber został ukarany za prowadzenie działalności polegającej na propagowaniu systemu typu „piramida”.

Zgodnie z treścią art. 7 pkt 14 ustawy z 23.08.2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (dalej: „upnpr”) działalność polegająca na zakładaniu, prowadzeniu lub propagowaniu systemów promocyjnych typu „piramida” stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, zaś przedsiębiorca dopuszczający się tego typu praktyk powinien liczyć się z możliwymi konsekwencjami w postaci kary.

Zachęcanie do inwestowania w kryptowalutową „piramidę” naruszało interesy konsumentów

Należy wyjaśnić, że tzw. „piramidy” są systemami, w ramach których konsument wykonuje świadczenie w zamian za możliwość otrzymania korzyści materialnych, które są uzależnione przede wszystkim od wprowadzenia innych konsumentów do systemu, a nie od sprzedaży lub konsumpcji produktów (art. 7 pkt 14 upnpr). W ocenie Prezesa UOKiK, w przypadku ukaranego youtubera miała miejsce taka właśnie praktyka, tj. nakłanianie konsumentów do udziału w „projekcie” kryptowalutowym (w roli inwestora), w zamian za obietnicę wynagrodzenia lub innych korzyści materialnych, które są uzależnione przede wszystkim od wprowadzenia do systemu kolejnych osób, a nie od sprzedaży czy konsumpcji produktów.

Konsekwencje w postaci kary pieniężnej

Wymaga podkreślenia, że zgodnie z treścią art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3) ustawy z 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej jako: „uokik”) zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, przy czym jako praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów należy także kwalifikować zachowanie przedsiębiorcy sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, w tym także zachowania stanowiące nieuczciwe praktyki rynkowe (o których mowa w upnpr). Co do zasady w takim przypadku Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydaje decyzję o uznaniu danej praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazującą zaniechanie jej stosowania. W decyzji Prezes UOKiK może także określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia (art. 26 uokik). Istotnym uprawnieniem Prezesa UOKiK jest możliwość zastosowania wobec przedsiębiorcy, który dopuścił się naruszenia również sankcji w postaci kary pieniężnej. Na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, może zostać nałożona kara pieniężna w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie stosował praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów (art. 106 uokik).

Pierwsza taka decyzja

Omawiana decyzja Prezesa UOKiK stanowi pierwsze tego typu rozstrzygnięcie. Chociaż systemy typu „piramida” nie są nowym zjawiskiem, to dotychczas „naganiacze” na systemy typu piramida nie otrzymywali kar finansowych. Ponadto nie może również ujść uwadze, że w dacie wydania decyzji, ukarany nie prowadził już zakazanych praktyk. Decyzja Prezesa UOKiK dotyczy bowiem okresu działalności przedsiębiorcy do 30 października 2019 r. i została wydana w oparciu o art. 27 uokik (w takim przypadku Prezes UOKiK wydaje decyzję o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania). Oznacza to, że należy liczyć z ryzykiem otrzymania kary również po zaprzestaniu prowadzenia niedozwolonych praktyk.

Potencjalne skutki dla branży

Decyzja o nałożeniu kary jest precedensowa i może wskazywać na tendencję do podejmowania przez UOKiK zdecydowanych działań nie tylko wobec przedsiębiorców organizujących i prowadzących wątpliwe przedsięwzięcia, ale również wobec przedsiębiorców prowadzących działalność polegającą de facto na promowaniu takich projektów.

Dla oceny, czy dane postępowanie posiada cechy czynu nieuczciwej konkurencji, istotne znaczenie może mieć także zamieszczenie organizatora danego projektu na tzw. „czarnej liście” prowadzonej przez Komisję Nadzoru Finansowego (dalej: „KNF”). Zgodnie z art. 6b ust. 1 ustawy z 21.07.2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym KNF podaje do publicznej wiadomości informacje o złożonych przez siebie zawiadomieniach o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, w tym dotyczącego naruszenia ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, jak prowadzenie działalności w zakresie obrotu instrumentami finansowymi bez wymaganego zezwolenia lub upoważnienia.

Fakt ukarania youtubera oraz łączna wysokość kar, powinny zwrócić uwagę nie tylko przedstawicieli branży kryptowalutowej, ale także innych youtuberów, czy osób aktywnie promujących produkty, lub usługi, z którymi może wiązać się naruszenie interesów konsumentów, w tym w social media (np. tzw. influencerów). Kara może bowiem zostać nałożona również za nieumyślne działanie w postaci promowania przedsięwzięcia, które następnie zostanie uznane za sprzeczne z prawem.

Publikacja is available here:
https://www.prawo.pl/prawo/kara-dla-youtubera-za-reklamowanie-kryptowalutowej-piramidy,506015.html