Artur Piechocki w Dzienniku Gazeta Prawna „Operatorzy w końcu oddadzą niewykorzystane środki z prepaid? Próba zmian w usłudze spóźniona”

03.10.2016 Szczegółowe zasady dotyczące świadczenia usług przedpłaconych określają regulaminy oraz cenniki operatorów, a nie ustawa Prawo telekomunikacyjne z 2004 roku. Od tej pory pomimo negatywnych ocen ze strony UKE, przepisy się nie zmieniły. To oznacza, że miliony osób mogły tracić od 12 lat pieniądze, których nigdy nie odzyskają.

Brak kolejnego doładowania telefonu na kartę oznacza, że przepadają niewykorzystane środki. Czy czterej najwięksi operatorzy telekomunikacyjni naruszyli prawo? Wykażą to postępowania wszczęte przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W dniu 26 września 2016 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął postępowania przeciwko czterem największym operatorom telekomunikacyjnym: Orange Polska, P4, Polkomtel oraz T-Mobile Polska.

Wątpliwości Prezesa UOKiK wzbudza to, że operatorzy po upływie ważności konta, nie zwracają konsumentom niewykorzystanych środków. Przykładowo: jeżeli konsument doładuje konto na kwotę 25 zł, to może wykonywać połączenia przez 25 dni. Jeżeli nie wykupi ponownego doładowania, niewykorzystane środki przepadają następnego dnia po upływie okresu, w którym mógł wykonywać połączenia. Może to utrudniać konsumentom skorzystanie z prawa do zmiany dostawcy usług. Tym bardziej, że dla rynku usług przedpłaconych (pre-paid) charakterystyczne są dynamiczne zmiany polegające na wprowadzaniu przez operatorów coraz to nowych promocji dla konsumentów, którzy nie są związani terminową umową abonamentową. Pytanie pozostaje jedno, czemu tak późno?

Kwestie dot. przepadania środków na koncie były podnoszone przez konsumentów od dawna. Trudno zrozumieć, czemu dopiero konieczność rejestracji kart prepaid przyśpieszyła decyzję o wszczęciu takie postępowania. Zauważmy, że zarzuty wobec takich praktyk operatorów podnosił Urząd Komunikacji Elektronicznej w dokumencie: Analiza Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej w sprawie rozliczania usług przedpłaconych pre-paid i wielu poprzednich. Co prawda ważność konta użytkownika końcowego w ofercie usług przedpłaconych nie podlega tradycyjnej regulacji Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej, jednak UKE , kierując się potrzebą zwiększania korzyści użytkowników usług przedpłaconych oraz promocją uczciwych warunków kształtujących stosunki cywilnoprawne pomiędzy konsumentami a przedsiębiorcami telekomunikacyjnymi, opublikował stanowisko nr II (w maju 2010 r.), w którym wskazał, że nieliczni operatorzy telekomunikacyjni dokonali zmian na korzyść użytkowników w zakresie rekomendacji wskazanych w stanowisku I z 2009 r. 2.

Jak wskazywał Prezes UKE zmiany powinny dotyczyć nw. kwestii:

1. wydłużeni a okresu aktywności konta/numeru użytkownika pre-paid, bez względu na wysokość doładowania konta,
2. możliwości wykonywania przez użytkownika połączeń wychodzących w okresie aktywności konta, o ile pozwalają na to środki na nim zgromadzone,
3. zmiany reguł odnoszących się do niewykorzystanych środków na koncie pre-paid po okresie jego aktywności.

Stan prawny Ustawa z dnia 16 lipca 2 004 r. Prawo telekomunikacyjne (tj. Dz. U. z 2014 r., po. 243 z późn. zm.) , zwana dalej „Pt”, reguluje poruszane kwestie jedynie w odniesieniu do treści umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych. Pt nie normuje kwestii dotyczących usługi przedpłaconej w omawianym zakresie. Kwestie te nie zostały również uregulowane w przepisach szczególnych wydanych na podstawie Pt . Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) reguluje omawiane kwestie na zasadach ogólnych (jako forma przepisów lex generalis ) . Szczegółowe zasady dotyczące świadczenia usług w systemie prepaid określają regulaminy oraz cenniki świadczenia usług przedpłaconych przez operatorów telekomunikacyjnych.

Polska praktyka w zakresie usług pre – paid wygląda mniej więcej tak:

Postanowienia umów stosowanych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych mają zasadnicze znaczenie dla kształtowania relacji kontraktowych pomiędzy stronami. Zawierając umowę o świadczenie usług pre-p a id , każdy abonent akceptuje ograniczony okres jej trwania oraz musi mieć świadomość, że jego wydłużenie będzie wymagało kolejnych zasileń konta. W zakresie doładowań konta pre-paid powoduje to , że abonenci tych usług , aby korzystać z usług , zobowiązani są do częstego, systematycznego doładowywania swojego konta , a jego wygaśnięcie może oznaczać nie tylko stratę prawa do dysponowania numerem , ale także utrat ę wszystkich z gromadzonych na nim środków. Przykłady wielu krajów europejskich wskazują, że być tak nie musi. Jednym z nich są Niemcy, gdzie po zakończeniu kontraktu konsument ma prawo do zwrotu niewykorzystanych środków . Wspomniane prawo do zwrotu nie wynika w tym przypadku z niemieckiego prawa telekomunikacyjnego lecz wyprowadzone zostało ze stosowanych w tym kraju zasad prawa cywilnego oraz regulacji postanowień i ogólnych warunków umów o świadczenie usług telekomunikacyjnych.

Zdaniem UKE uwagę w tym przypadku zwraca fakt, iż mimo długoletniego rozwoju omawianego rynku prepaid, do dzisiaj nie doczekał się on wprowadzenia przez operatorów mechanizmów umożliwiających dokonanie zwrotu niewykorzystanych na koncie abonenta środków. Brak takiego mechanizmu jest najczęściej podnoszonym problemem wskazywany m przez abonentów pre-paid w kontaktach z Prezesem UKE i pozostaje nadal istotną barierą dalszego rozwoju tego rynku. Sytuacja ta w istotny sposób ogranicza skłonność abonentów do zmiany dostawcy usług, pośrednio ograniczając tym samym poziom konkurencji na rynku.

Komentarz eksperta – Artur Piechocki radca prawny w APLaw

Brak regulacji dotyczącej zwrotu użytkownikowi niewykorzystanych środków z konta prepaid jest podkreślany od dawna, nie tylko przez UOKiK, ale również przez UKE. Nie zostały jednocześnie wypracowane mechanizmy samoregulacyjne przez dostawców usług telekomunikacyjnych w tym zakresie. W konsekwencji użytkownik, który mógłby zmienić dostawcę usług na innego, otrzymując przy tym zwrot niewykorzystanej kwoty, nie podejmuje tej decyzji. Utrata niewykorzystanych środków staje się bowiem argumentem przeważającym za dalszym korzystaniem z usług dotychczasowego przedsiębiorcy. W wielu krajach problem ten został rozwiązany i nie pojawia się zagrożenie ograniczenia prawa użytkownika do zmiany dostawcy usług. Opisany problem będzie szczególnie aktualny w związku z wejściem w życie ustawy o działaniach antyterrorystycznych, która zmienia między innymi przepisy ustawy Prawo telekomunikacyjne wprowadzając deanonimizację przedpłaconych kart telefonicznych. W kontekście możliwości dalszego korzystania z usług przedpłaconych szczególnie ważny jest art. 60 ustawy antyterrorystycznej. Zgodnie z tym przepisem do 1 lutego 2017 r. abonenci usług przedpłaconych, którzy zawarli umowę przed dniem wejścia w życie ustawy antyterrorystycznej, są obowiązani do podania dostawcy usług przedpłaconych swoich danych i ich potwierdzenia. W razie niewykonania tych obowiązków, dostawca usług przedpłaconych w publicznej sieci telekomunikacyjnej zaprzestaje świadczenia usług. Innymi słowy, niezweryfikowanie danych prowadzić będzie do braku możliwości korzystania z usług telekomunikacyjnych danego dostawcy usług oraz utraty niewykorzystanych środków. Czasu na działanie UOKiK jest zatem mało.

Link do publikacji: http://serwisy.gazetaprawna.pl/telekomunikacja/artykuly/979292,proba-zmian-w-usludze-prepaid-spozniona.html

Opracowanie: Tomasz Jurczak (DGP)