Nowa rzeczywistość znaków towarowych, Brexit w IP, nowe wymogi w e-commerce, kultura w dobie pandemii, specjalistyczne sądy ds. IP, projekt ustawy prawo komunikacji elektronicznej – te i inne zmiany omawiają Aneta Posytek i Natalia Polańska

12.01.2021 Portal nowymarketing.pl opublikował artykuł autorstwa Anety Posytek i Natalii Polańskiej „Zmiany w prawie mediów, reklamy, internetu i komunikacji w 2020 r. oraz zmiany planowane na 2021 r.”.

Nowa rzeczywistość znaków towarowych

Zmiany w prawie dotknęły obszaru znaków towarowych i to nie tylko z powodu powstania specjalistycznych sądów własności intelektualnej. Wydawać by się mogło, że ubiegłoroczna nowelizacja ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, która zniosła obowiązek graficznego przedstawiania znaków towarowych, dopuszczając tym samym możliwość rejestracji znaków multimedialnych, ruchomych czy holograficznych, powinna mieć istotny wpływ na zwiększoną liczbę rejestracji takich znaków. Czy tak się stało? Zgodnie z danymi dostępnymi w rejestrach, oprócz sławnej „cieszynki” Krzysztofa Piątka, do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej wpłynęły tylko cztery wnioski o rejestrację znaków multimedialnych i ruchomych. Dla porównania, przez ostatni rok do Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej („EUIPO”) wpłynęło blisko 100 zgłoszeń tego rodzaju znaków. Zmiany wprowadzone do Prawa własności przemysłowej dały szereg nowych możliwości zabezpieczenia swoich praw w szczególności dla branży marketingowej, filmowej, czy gamingowej. Wydaje się, że ten potencjał nie został jeszcze w pełni wykorzystany.

Brexit w IP

Nie bez znaczenia dla znaków towarowych pozostaje też wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Wielu uprawnionych do znaków towarowych zarejestrowanych w EUIPO, ale także osób, które dopiero chciały zarejestrować znak towarowy, skorzystały w 2020 r. z tzw. okresu przejściowego. Umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (2019/C 384 I/01) zakłada bowiem, że wszystkie znaki towarowe zarejestrowane w rejestrze EUIPO do 31 grudnia 2020 r. zostaną przeniesione do krajowego rejestru Wielkiej Brytanii. Największymi beneficjentami tej sytuacji stali się ci, którzy w tym roku musieli uiścić opłatę za kolejny, 10 letni okres ochronny, a także ci, którzy w tym roku zarejestrowali swoje oznaczenia. To właśnie oni otrzymali dodatkową ochronę w Wielkiej Brytanii na najdłuższy z możliwych okresów i to bez konieczności ponoszenia dodatkowych opłat!

Niestety, właściciele znaków towarowych, którzy przedłużenia swojego znaku będą dokonywać w przyszłym roku, będą musieli uiścić już dwie opłaty – na konto EUIPO i na konto jego brytyjskiego odpowiednika. Ponadto, wszyscy uprawnieni po upływie 3 lat od zakończenia okresu przejściowego, będą musieli posiadać adres korespondencyjny w Wielkiej Brytanii. Dla wielu podmiotów oznacza to konieczność ustanowienia pełnomocnika na miejscu. Dopełnienie tych formalności ma szczególne znaczenie dla właścicieli znaków towarowych, którzy wykorzystują je zwłaszcza na terenie Wielkiej Brytanii, ponieważ tylko wtedy będą mogli mieć pewność, że ich prawa są chronione w sposób pełny i zgodny z przepisami.

Nowe wymogi w branży e-commerce

Od 12 lipca 2020 r. przedsiębiorcy świadczący usługi za pośrednictwem sieci musieli dostosować swoją działalność do wymogów nowego rozporządzenia unijnego 2019/1150. Nowości dotyczą przede wszystkim relacji B2B, tj. dostawców usług pośrednictwa internetowego, porównywarek czy portali umożliwiających rezerwację usług (jak np. Ceneo, Allegro, OLX) i użytkowników biznesowych tych usług. Głównym celem zmian miało być zapewnienie równego traktowania małych i średnich przedsiębiorców w relacji z dużymi podmiotami. Nowe przepisy wymusiły na dostawcach szereg zmian w regulaminach. Warunki świadczenia usług mają być odtąd formułowane prostym i zrozumiałym językiem, mają być łatwo dostępne dla użytkowników biznesowych, zawierać postanowienia określające podstawy podjęcia decyzji oraz opisywać wszelkie przypadki zróżnicowanego traktowania.

Rozporządzenie 2019/1150 ma także wpływ na działalność wyszukiwarek internetowych. Zmiany w tym zakresie mają na celu niwelowanie nieprzejrzystych praktyk, zwłaszcza w ramach wyszukiwania i rankingu oraz zamieszczania reklam, które często bywają nieobiektywne. Po zmianach wprowadzonych rozporządzeniem dostawca wskazanych usług jest obowiązany określić główne parametry determinujące pozycję w efektach wyszukiwania, a także wyjaśnić możliwości wywierania aktywnego wpływu na pozycjonowanie oraz wyjaśnić skutki takich działań. Nowe zasady mają także wpływ na kwestie ochrony danych osobowych. Choć nie wpływają na zasady ich przetwarzania, to jednak wymagają, by użytkownik został w sposób wyraźny poinformowany m.in. o tym, czy dostawca usług pośrednictwa internetowego ma dostęp do danych (w tym danych osobowych) dostarczanych przez użytkowników biznesowych i konsumentów lub generowanych w wyniku świadczenia usług oraz czy dane są przekazywane stronom trzecim.

Rok 2020, czyli wszystko zdalnie – czy to bezpieczne?

Pandemia wymusiła na społeczeństwie przeniesienie się do świata online. Większość firm bardzo szybko odnalazła się w nowej rzeczywistości i dostosowała sposoby i formy pracy do dostępnych narzędzi. Dotychczasowe rozmowy i spotkania odbywane w salach konferencyjnych zamieniły się na spotkania w wirtualnych pokojach. Rozmowy z pracownikami i współpracownikami to dziś wymiana wiadomości w ramach narzędzi umożliwiających czatowanie. Nowe technologie na pewno okazały się zbawienne w tak trudnym czasie. Wymagają one jednak rozsądnego i świadomego wykorzystania. Z prawnego punktu widzenia, nie wszystkie programy i narzędzia w swojej podstawowej wersji umożliwiają ich wykorzystanie biznesowe. Często w tym celu wymagają wykupienia dodatkowej licencji. Nowa rzeczywistość to też konieczność zapewnienia poufności i bezpieczeństwa danych. Dostęp do tajemnicy przedsiębiorstwa osób nieuprawnionych niesie za sobą istotne konsekwencje, w tym finansowe. Aby temu zapobiec, przedsiębiorcy musieli podjąć odpowiednie kroki, aby zapewnić ochronę informacji mających dla nich wartość gospodarczą. Pandemia jednak nie odpuszcza i prawdopodobnie funkcjonowanie w świecie online potrwa jeszcze przynajmniej kilka miesięcy. Przedsiębiorcy, którzy jeszcze tego nie zrobili, powinni zwrócić szczególną uwagę na to, z jakich narzędzi do pracy zdalnej korzystają i czy zapewniają im one odpowiedni poziom bezpieczeństwa.

Kultura przenosi się do internetu, czyli teatry i kina w dobie pandemii

Rok 2020, zdominowany przez pandemię koronawirusa, zmienił funkcjonowanie wielu branż. Szereg ustanawianych zakazów i ograniczeń wpłynął w szczególności na działalność instytucji kultury – kin i teatrów. Początkowo zamknięte, po to by otworzyć się na chwilę tylko dla części widowni i ponownie zamknąć jesienią. Sytuacja z pewnością nie jest łatwa, jednak przyczyniła się do szeregu nowych inicjatyw. Teatry przeniosły się w obszar VOD, udostępniając swoje spektakle szerokiej publiczności. Podobnie było w przypadku premier kinowych, które szybciej niż do tej pory przenosiły się na platformy internetowe. Nowe formy obcowania z kulturą wymagały również spełnienia wielu warunków prawnych, jak np. zweryfikowania czy zawarte licencje umożliwiają odpłatne udostępnienie spektakli w Internecie czy też dostosowanie nowych form działalności do przepisów o ochronie danych osobowych.

Specjalne sądy ds. własności intelektualnej

Od 1 lipca 2020 r. do Kodeksu postępowania cywilnego został wprowadzony nowy dział regulujący postępowanie w sprawach własności intelektualnej. Jest to zmiana, która daje nadzieję, że sprawy z zakresu własności intelektualnej, które często są sprawami złożonymi, o wysokim stopniu skomplikowania i wyjątkowej specyfice, będą rozpatrywane przez wyspecjalizowane sądy, co z kolei może sprzyjać sprawności i szybkości takich postępowań. Dodatkowo, w efekcie orzekania w sprawach dotyczących własności intelektualnej przez wyspecjalizowanych sędziów, zostanie ujednolicona linia orzecznicza, co z kolei jest bardzo istotne z punktu widzenia przedsiębiorców, dla których ochrona praw własności intelektualnej jest istotnym elementem działalności.

Sprawami własności intelektualnej w rozumieniu wprowadzonych przepisów są sprawy o ochronę praw autorskich i pokrewnych, sprawy o ochronę praw własności przemysłowej oraz sprawy o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych. Ponadto sprawami takimi są również sprawy o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji, sprawy o ochronę dóbr osobistych w zakresie, w jakim dotyczy ona wykorzystania dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług oraz sprawy o ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą.

Sądami właściwymi rzeczowo w sprawach własności intelektualnej są sądy okręgowe.

Minister Sprawiedliwości w Rozporządzeniu z dnia 29 czerwca 2020 r. w sprawie przekazania niektórym sądom okręgowym rozpoznawania spraw własności intelektualnej z własności innych sądów okręgowych, wskazał wydziały sądów okręgowych, które mogą rozpoznawać sprawy z zakresu własności intelektualnej. Są to wydziały w Gdańsku, Katowicach, Lublinie, Poznaniu i Warszawie, przy czym Sąd Okręgowy w Warszawie jest wyłącznie właściwy w sprawach własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin oraz tajemnic przedsiębiorstwa o charakterze technicznym.

W przypadku sądów apelacyjnych, Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 czerwca 2020 r. w sprawie przekazania niektórym sądom apelacyjnym rozpoznawania spraw własności intelektualnej z właściwości lub części obszarów właściwości innych sądów apelacyjnych, jako właściwe do rozpoznawania spraw w drugiej instancji wskazuje sądy apelacyjne w Warszawie i Poznaniu.

Podkreślenia wymaga również fakt, że sprawy dotyczące unijnych znaków towarowych i wspólnotowych wzorów przemysłowych rozpatrywane wcześniej przez specjalnie w tym celu utworzony Wydział Sądu Okręgowego (XXII Wydział Sądu Okręgowego w Warszawie – Sąd Unijnych Znaków Towarowych i Wzorów Wspólnotowych) będą teraz rozpoznawane przez sądy własności intelektualnej.

Pełnomocnikiem w sprawach własności intelektualnej, może być tylko zawodowy pełnomocnik tj. adwokat, radca prawny lub rzecznik patentowy, co wydaje się być uzasadnione z uwagi na stopień złożoności takich spraw, wymagających specjalistycznej wiedzy i doświadczenia. Obowiązkowe zastępstwo procesowe strony przez zawodowego pełnomocnika nie jest jednak konieczne, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekroczy 20.000 zł.

W zakresie postępowania w sprawach własności intelektualnej ustawodawca wprowadził możliwość posługiwania się specjalnymi środkami procesowymi, które obejmują:

• zabezpieczenie środków dowodowych – sąd udziela zabezpieczenia środka dowodowego na wniosek uprawnionego, który uprawdopodobnił roszczenie, jak również interes prawny w zabezpieczeniu. Interes prawny w zabezpieczeniu środka dowodowego istnieje, gdy brak żądanego zabezpieczenia uniemożliwia lub poważnie utrudnia przytoczenie lub udowodnienie istotnych faktów, jak również, gdy zachodzi ryzyko zniszczenia środka dowodowego lub opóźnienie w uzyskaniu środka dowodowego może uniemożliwić lub poważnie utrudnić osiągnięcie celu postępowania dowodowego, lub gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy. W powodowi uzyskanie dostępu do informacji o faktach dotyczących naruszeń prawa.
• wyjawienie lub wydanie środka dowodowego – w sprawach o naruszenie prawa własności intelektualnej powód, który uprawdopodobnił roszczenie, może żądać, aby pozwany wyjawił lub wydał środek dowodowy, którym dysponuje, w szczególności dokumenty bankowe, finansowe lub handlowe, służące ujawnieniu i udowodnieniu faktów. Oznacza to, że powód może wystąpić do pozwanego z żądaniem przekazania albo dostarczenia do sądu określonego przez powoda środka dowodowego, celem ujawnienia nowych faktów dotyczących naruszenia prawa powoda, bądź potwierdzającego zasadność zgłoszenia przez powoda twierdzeń o tych faktach.
• wezwanie do udzielenia informacji – na wniosek uprawnionego, jeżeli wykaże on w sposób wiarygodny okoliczności wskazujące na naruszenie, sąd może przed wszczęciem postępowania w sprawie o naruszenie lub w jego toku aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji wezwać naruszającego do udzielenia informacji o pochodzeniu i sieciach dystrybucji towarów lub usług, jeżeli jest to niezbędne dla dochodzenia roszczenia.

Nowelizacja wprowadziła również dwa szczególne powództwa, które będzie można wnosić w ramach postępowań sądowych dotyczących praw własności intelektualnej.

Pierwsze to powództwo wzajemne w sprawach o naruszenie prawa do znaku towarowego lub wzoru przemysłowego. Powództwo jest dopuszczalne, jeżeli obejmuje żądanie unieważnienia lub stwierdzenia wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy lub obejmuje żądanie unieważnienia prawa z rejestracji wzoru przemysłowego.

Powód może również wystąpić z powództwem o ustalenie, że podjęte lub zamierzone przez niego czynności nie stanowią naruszenia patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji.

Wprowadzone w 2020 roku zmiany dotyczące postępowań w sprawach własności intelektualnej, usprawnią z pewnością dochodzenie roszczeń m.in. przedsiębiorców, którzy opierają swoją działalność o kreatywność i dla których ochrona praw własności intelektualnej jest jednym z najważniejszych elementów ich przedsiębiorstwa.

Zmiany przesunięte na 2021 r.

Rok 2020 to rok opóźnień. Wiele nowelizacji i projektów ustaw musiało poczekać na swoją kolej. I tak na przykład na początku tego roku miała wejść w życie nowelizacja prawa konsumenckiego, jednak z uwagi na pandemię koronawirusa, została ona odroczona do 2021 r. Od tego momentu ochrona konsumencka rozszerzy się również o osoby fizycznie prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą. Traktowanie przedsiębiorcy jak konsumenta będzie miało miejsce tylko w przypadku, gdy z treści zawieranej przez niego umowy będzie wynikać, że nie posiada ona dla niego charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej. Na te zmiany powinny przygotować się w szczególności podmioty działające w branży e-commerce i zweryfikować swoje regulaminy pod kątem definicji przedsiębiorcy, różnicowania praw i obowiązków klientów czy procedury reklamacyjnej. Dodatkowo warto pomyśleć, aby już dzisiaj przeszkolić pracowników w związku z nową rzeczywistością prawną, z którą spotkają się już od początku 2021 r.

Innym przykładem jest projekt ustawy o wyrobach medycznych. Pierwsza wersja pojawiła się już w 2019 r., jednak z uwagi na pandemię i przesunięcie o rok stosowania Rozporządzenia regulującego kształt rynku wyrobów medycznych, także i ten projekt ustawy uległ delikatnym zmianom i musi poczekać do następnego roku. Reklama wyrobów medycznych nie była dotychczas regulowana, dlatego też nowe przepisy na pewno wprowadzą niemałe zamieszanie.

Projekt ustawy Prawo komunikacji elektronicznej

W marcu Ministerstwo Cyfryzacji ogłosiło projekt ustawy Prawo komunikacji elektronicznej, która ma zastąpić ustawę Prawo telekomunikacyjne („Prawo telekomunikacyjne”) i w sposób kompleksowy uregulować cały rynek usług łączności elektronicznej. Dotychczas warunkiem stosowania przepisów Prawa Telekomunikacyjnego było świadczenie usług telekomunikacyjnych polegających na przekazywaniu sygnałów w sieci telekomunikacyjnej. Taka definicja, co do zasady, wykluczała stosowanie tych przepisów do dostawców usług poczty elektronicznej czy komunikatorów internetowych. Sytuacja ta ma się jednak zmienić po wejściu w życie nowych przepisów. W projekcie po raz pierwszy uregulowane zostaną bowiem m.in. zagadnienia związane z usługami OTT (over-the-top), pozwalających na komunikację między indywidualnymi osobami poprzez wiadomości tekstowe lub głosowo, także poprzez pocztę elektroniczną. Fakt ten na pewno nie jest bez znaczenia dla działalności wspomnianych podmiotów i zasad funkcjonowania tego rynku.

Nowe przepisy mają też zmienić zasady dotyczące przesyłania niezamówionych informacji handlowych i marketingu bezpośredniego. Obecnie prawo wymaga zebrania dwóch oddzielnych zgód w tym zakresie – zgodnie z art. 172 Prawa telekomunikacyjnego i art. 10 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Po wejściu w życie nowych przepisów, firmy telemarketingowe będą mogły ograniczyć się tylko do jednej zgody, nie zapominając jednak o tym, że wymóg ten wciąż stosuje się także w relacji z klientem biznesowym.

Nowe Prawo telekomunikacyjne ureguluje też takie aspekty funkcjonowania rynku, jak: wpis do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych i rejestru jednostek samorządu terytorialnego, obowiązki informacyjne podmiotów funkcjonujących na rynku komunikacji elektronicznej, obowiązki przedsiębiorców związane z bezpieczeństwem sieci i usług, obowiązki na rzecz bezpieczeństwa państwa oraz opłaty związane z funkcjonowaniem na rynku komunikacji elektronicznej, funkcjonowanie multipleksów czy prawa użytkowników końcowych, w tym m.in. kwestie dotyczące zawierania i rozwiązywania umów, reklamacji usługi, zakres dokumentów składających się na umowę o świadczenie usług komunikacji elektronicznej. Zmian jest wiele, dlatego już dziś warto się na nie przygotować.

Link do publikacji:

część 1: http://nowymarketing.pl/a/30470,prawo-na-przelomie-2020-2021-cz-1

część 2: http://nowymarketing.pl/a/30448,prawo-na-przelomie-2020-2021-cz-2