Niewłaściwe korzystanie z kamer może skutkować naruszeniem wielu przepisów, w tym dotyczących ochrony danych osobowych, prawa cywilnego, ochrony dóbr osobistych oraz praw innych osób przebywających w zasięgu monitoringu – piszą w Rzeczpospolitej Artur Piechocki i Katarzyna Gorzkowska

WAŻNE!

Coraz większym zainteresowaniem wśród konsumentów cieszą się kamery IP, jak również urządzenia zaliczane do tzw. internetu rzeczy. W konsekwencji, każda zainteresowana osoba, bez większych problemów jest w stanie dokonać zakupu kamery i innego sprzętu niezbędnego do wykonywania monitoringu.

Z jednej strony wzrost zainteresowania indywidualnym monitoringiem może sprzyjać zwiększeniu poczucia bezpieczeństwa. Z drugiej strony, dążenie do wewnętrznego komfortu wiąże się również z problemami. Przede wszystkim niewiele osób ma świadomość w jaki sposób należy używać posiadanych urządzeń, aby nie narazić się na konsekwencje prawne. W niniejszym artykule omówiono podstawowe zagadnienia dotyczące stosowania monitoringu przez osoby fizyczne w indywidualnych celach.

Czy RODO ma zastosowanie?

W przypadku monitoringu wideo kwestią zasadniczą jest ustalenie, czy jego stosowanie wiąże się z koniecznością stosowania przepisów dotyczących ochrony danych osobowych w myśl rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2016/679 (dalej: „RODO”). Co prawda w treści art. 2 ust. 2 lit c RODO wskazano, że rozporządzenie nie ma zastosowania w przypadku przetwarzania danych osobowych przez osoby fizyczne w zakresie czynności o czysto osobistym lub domowym charakterze. Niemniej jednak, przytoczony przepis nie oznacza automatycznego wyłączenia stosowania regulacji dotyczących ochrony danych osobowych w każdym przypadku, gdy system monitoringu jest instalowany i wykorzystywany przez osoby fizyczne do ich własnych, prywatnych celów.

WAŻNE!

To, czy korzystanie z monitoringu będzie podlegało wyłączeniu z zastosowania RODO zależy od wielu czynników, takich jak min. miejsce zainstalowania kamer, obszar objęty ich zasięgiem. Istotne będzie, w jakim miejscu osoba decyduje się umieścić kamery, np. wewnątrz własnego mieszkania, na terenie własnej posesji, czy na elewacji budynku spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej, na ścianie klatki schodowej, itp.

Należy także odróżnić sytuacje, gdy kamery rejestrują wyłącznie obszar prywatnego mieszkania lub prywatnej posesji, od rejestrowania obszaru ogólnodostępnego, czy części wspólnej nieruchomości. Może się bowiem zdarzyć, że kamera zamontowana w granicach prywatnej posesji nagrywa także osoby przemieszczające się po chodniku lub sąsiadów.

Objęcie monitoringiem przestrzeni wykraczającej poza obszar prywatnego mieszkania należy bowiem uznać jako działanie niezaliczające się do czynności o czysto osobistym lub domowym charakterze, co zresztą potwierdził Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C 212/13 (sprawa Rynes), kwalifikując wykorzystywanie systemu kamer w celu ochrony własności, zdrowia i życia właścicieli domu, który to system monitoruje również przestrzeń publiczną, jako czynność niestanowiącą przetwarzania danych w ramach czynności o czysto osobistym lub domowym charakterze. W takim przypadku, zastosowanie znajdą zasady określone w RODO.

Wspomniane rozporządzenie dotyczy przetwarzania danych osobowych, przez co należy rozumieć min. dokonywanie w sposób zautomatyzowany lub częściowo zautomatyzowany operacji na danych osobowych, w postaci utrwalania, czy przechowywania danych osobowych (art. 4 pkt 2 RODO). Przy czym przez „dane osobowe” należy rozumieć wszelkie informacje o osobie fizycznej, która jest zidentyfikowana lub może zostać zidentyfikowana (art. 4 pkt 1 RODO). Niewątpliwie dostępne systemy monitoringu umożliwiają zapisanie zarejestrowanego obrazu i następnie jego przechowywanie na twardych dyskach, serwerach (w także w tzw. „chmurze”). Trzeba także podkreślić, że przy użyciu monitoringu zazwyczaj dochodzi do utrwalenia wizerunku, sylwetki osób przebywających w obszarze objętym zasięgiem kamer. Zarejestrowany obraz może być zatem wystarczający dla ustalenia tożsamości nagranych osób.

Obowiązki administratora

Zgodnie z art. 13 RODO na administratorze ciąży szereg obowiązków, jak, np.: określenie celu przetwarzania danych osobowych, czy okresu przechowywania danych osobowych. Ponadto jest odpowiedzialny za przekazanie podmiotowi danych (w tym przypadku osobie rejestrowanej przez monitoring) informacji na temat przysługujących jej praw, w związku z przetwarzaniem danych osobowych. W przypadku monitoringu wykraczającego poza ściśle prywatną nieruchomość, o celu i sposobie jego funkcjonowania, narzędziach, okresie przechowywania nagrań, decyduje osoba dysponująca lokalem lub posesją (na podstawie prawa własności, stosunku spółdzielczego, względnie stosunku cywilnoprawnego jak umowa najmu, itp.), która instaluje monitoring wideo we własnych celach, niezwiązanych z działalnością gospodarczą, w tym zawodową.

W takim przypadku, zgodnie z art. 4 pkt 7) RODO, taka osoba będzie administratorem danych osobowych. W związku z czym, będą na niej zatem ciążyły powinności związane z przetwarzaniem danych osobowych, jak również będzie ponosiła ewentualną odpowiedzialność w przypadku niedopełnienia obowiązków. Warto zaznaczyć, że zazwyczaj, na terenie budynków wielorodzinnych funkcjonuje już monitoring wideo zainstalowany przez spółdzielnię lub wspólnotę mieszkaniową, do której należy dany obszar. Może się zatem zdarzyć, że na terenie budynku będą funkcjonowały niezależne systemy monitoringu, za które odpowiedzialność będą ponosiły inne podmioty (tj. mieszkaniec i np. wspólnota mieszkaniowa, niezależnie).

WAŻNE!

Obszar objęty monitoringiem powinien zostać oznaczony przez osobę, który stosuje monitoring niezależnie od oznaczeń zamieszczonych przez wspólnotę mieszkaniową, czy spółdzielnię.

W miejscach widocznych powinny zostać umieszczone obrazki przedstawiające kamerę oraz informacje dotyczące tożsamości administratora danych osobowych, kontaktu z administratorem, celu przetwarzania (w tym o prawnie uzasadnionych interesach), prawach podmiotów danych (osób, które zostaną nagrane), informacje o tym komu zostaną udostępnione nagrania, informacja o okresie przechowywania nagrań, informacja o ewentualnym przekazywaniu danych osobowych do państw trzecich.

Istotne zagadnienie stanowi również ustalenie podstawy prawnej uzasadniającej stosowanie monitoringu, w tym przetwarzania danych osobowych przy jego użyciu. Przetwarzanie danych osobowych musi być zgodne z prawem. W tym przypadku powinien zostać spełniony jeden z wymogów określonych w treści art. 6 RODO. W analizowanej sytuacji za zastosowaniem monitoringu wideo może przemawiać umotywowana konieczność ochrony osób i mienia, co stanowi prawnie uzasadniony interes administratora danych osobowych (art. 6 ust. 1 lit f RODO). Dopuszczalność stosowania tej podstawy prawnej potwierdził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie C-212/13 (sprawa Rynes) stwierdził, że ochrona osób i mienia może zostać uznana za uzasadniony interes administratora.

Miejsce umieszczenia kamer ma znaczenie

Stosowanie monitoringu wideo może się wiązać z szeregiem obowiązków administracyjnych, jak uzyskanie uprzedniej zgody właściciela terenu. Oczywiście konkretne rozwiązanie, będzie zależało od tytułu prawnego do nieruchomości. Na przykład właściciel domu jednorodzinnego może, co do zasady samodzielnie podejmować decyzje. W wielu przypadkach osoba zainteresowana montażem indywidualnego monitoringu może być współwłaścicielem nieruchomości, czy członkiem wspólnoty mieszkaniowej lub członkiem spółdzielni lub po prostu najemcą lokalu.

WAŻNE!

W przypadku budynków wielorodzinnych kamery często montowane są na klatkach (np. na klatce schodowej, czy nad drzwiami wejściowymi do mieszkania), w garażu podziemnym, czy na zewnętrznej elewacji budynku (np. od strony ogródka przylegającego do mieszkania osoby instalującej monitoring). Tego typu działania stanowią ingerencję w obszar przeznaczony do wspólnego użytkowania.

Zgodnie z treścią art. 140 Kodeksu cywilnego (dalej: „Kc”) właściciel co prawda może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, jednak nie jest to uprawnienie bezwzględne, gdyż podlega ograniczeniom określonym ustawami i zasadami współżycia społecznego. Ponadto, w przypadku współwłasności każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do korzystania z rzeczy wspólnej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli (art. 206 Kc). Natomiast ingerencja np. w elewację nie będzie się mieściła w zakresie korzystania z części wspólnej budynku, w ramach udziału w nieruchomości przysługującego danemu właścicielowi lokalu.

Powyższy wniosek został zawarty w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku: „Umieszczenie na elewacji budynku szyldu (reklamy działalności gospodarczej członka wspólnoty) wykracza poza zakres korzystania z części wspólnej nieruchomości w ramach przysługującego właścicielowi lokalu udziału.”. (uzasadnienie wyroku SA w Białymstoku z 28 stycznia 2020 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 369/19). Podobnie w przypadku kamery i tabliczki informującej o prywatnym monitoringu, konieczne będzie wystąpienie o udzielenie zgody przez pozostałych współwłaścicieli (względnie przez wspólnotę mieszkaniową) na ich montaż. Podobna sytuacja będzie miała miejsce odnośnie do terenu należącego do spółdzielni mieszkaniowej.

Monitoring, a prawo do prywatności

Instalując kamery należy uwzględnić prawo do prywatności sąsiadów i innych osób przebywających w obszarze objętym zasięgiem kamer. Monitoring nie może nadmiernie ingerować w strefę prywatności. Przede wszystkim obszar objęty monitoringiem powinien zostać w odpowiedni, widoczny sposób oznakowany. Obowiązek ten wynika również z RODO. Należy pamiętać, że osobom przebywającym na terenie objętym monitoringiem nadal przysługuje prawo do prywatności. niezależnie od uzyskanej zgody na zainstalowanie monitoringu wideo, jak również oznakowania objętego monitoringiem obszaru. Sąsiad bądź inna osoba trzecia, która czuje, że jej dobra osobiste (w tym przypadku prawo do prywatności) są naruszane, może wystąpić z powództwem cywilnym o ochronę swoich dóbr osobistych.

Article: https://www.rp.pl/Firma/305139982-Jak-stosowac-monitoring-zgodnie-zprawem.html?cid